Buat kalian yang dikasi tugas bwt nyari watak Tembang Macapat,maybe this can help u . .
Nama dan Watak Tembang
Nama Tembang
|
Watak Tembang
|
Kinanti
|
Senang, kasih, dan cinta. Tujuannya untuk menghuraikan
ajaran falsafah, cerita yang bersuasana asmara dan keadaan mabuk cinta.
|
Pucung
|
Kendur, tanpa perasaan yang memuncak. Tujuannya untuk
cerita yang tidak bersungguhan.
|
Asmaradana
|
Memikat hati, sedih kerana asmara. Tujuannya untuk
menceritakan kisah asmara.
|
Mijil
|
Melahirkan perasaan. Tujuannya untuk memberikan nasihat
tetapi boleh juga digubah untuk orang yang mabuk asmara.
|
Maskumambang
|
Patah hati, sedih dan merana. Tujuannya untuk melahirkan
perasaan sedih, hati yang merana dan menangis.
|
Pangkur
|
Perasaan hati yang memuncak. Tujuannya untuk cerita yang
mengandungi maksud kesungguhan, memberi nasihat yang bersungguh-sungguh dan
jika mabuk asmara akan sampai ke puncaknya.
|
Sinom
|
Ramah tamah, meresap sedap. Tujuannya untuk menyampaikan
amanat dan nasihat.
|
Dhandhanggula
|
Halus dan lemas. Umumnya untuk melahirkan sesuatu ajaran,
berkasih-kasihan juga untuk menutup sesuatu karangan.
|
Durma
|
Keras, bengis dan marah. Tujuannya untuk melukiskan
perasaan marah atau cerita perang, saling menentang dan sebagainya.
|
Gambuh
|
Karib dan perasaan kekeluargaan. Tujuannya untuk melahirkan
nasihat dengan bersungguh-sungguh.
|
Megatruh
|
Sedih, asmara bercampur perasaan putus asa. Biasanya
digunakan untuk perasaan kecewa, patah hati dan hati merana.
|
Balabak
|
Sembrono. Tujuannya untuk suatu cerita yang melukiskan
keadaan seenaknya.
|
Wirangrong
|
Hati-hati dan berwibawa. Tujuannya untuk melahirkan
perasaan terharu kerana terpikat dengan suatu hal yang mulia dan luhur.
|
Jurudemung
|
Mewah dan genit. Biasanya untuk cerita yang berisi
hiasan-hiasan dan sanjungan.
|
Girisa
|
Penuh harapan. Tujuannya untuk melahirkan nasihat dengan
harapan ia akan dilaksanakan oleh si pendengar atau si pembaca.
|
|
A. Pengertian Macapat
1.
Macapat diartikan secara etimologi “maca
papa-papat”, yang dimaksudkan adalah cara melagukan tembang macapat diputus
setiap empat suku kata. Di dalam
melaksanakan nembang ternyata banyak memutus kata dan akhirnya dapat
mengaburkan isi teks, selain itu dari rasa musikalnya terasa sangat monoton
sehingga membosankan.
Contoh:
-
Kukus ing du, pa kumelun
-
Sirep kan bal, a wanara
Seharusnya
teks pada contoh tersebut dilagukan satu napas (tanpa berhenti).
2.
Kata macapat, diartikan sama
dengan macapet dan macepat, yang ketiga kata ini mengandung makna
membaca cepet (cepat) seperti halnya orang membaca gancaran.
-
capat.
-
D. Ciri Struktural.
Tembang macapat mempunyai
aturan-aturan tertentu sehingga mudah untuk dapat membedakan antara tembang
macapat dengan tembang lain, atau jenis tembang macapat yang satu dengan
tembang macapat lainnya. Ciri-ciri struktural di sini lebih menunjuk pada
struktur bentuk pisik tembang macapat, yang meliputi jumlah gatra, guru
wilangan, guru lagu atau dong-ding, pada dan pupuh. Adapun
yang dimaksuk gatra ialah untuk menyebut baris di setiap tembang, guru
wilangan ialah jumlah suku kata di setiap baris, guru lagu atau dong-ding
ialah huruf hidup akhir gatra, pada ialah himpunan kalimat tembang
yang berakhir sampai pada lungsi (titik), sedangkan pupuh yaitu
himpunan tembang macapat yang terdiri dari beberapa pada, untuk jelasnya
lihat tabel berikut:
No
|
Nama Tembang
|
Gatra
|
Guru Wilangan
dan Guru Lagu
|
|||||||||
1.
|
Mijil
|
6
|
10
|
6
|
10
|
10
|
6
|
6
|
|
|
|
|
|
|
|
i
|
o
|
e
|
i
|
i
|
u
|
|
|
|
|
2.
|
Sinom
|
9
|
8
|
8
|
8
|
8
|
7
|
8
|
7
|
8
|
12
|
|
|
|
|
a
|
i
|
a
|
i
|
i
|
u
|
a
|
i
|
a
|
|
3.
|
Kinanthi
|
7
|
8
|
8
|
8
|
8
|
8
|
8
|
|
|
|
|
|
|
|
u
|
i
|
a
|
i
|
a
|
i
|
|
|
|
|
4.
|
Asmaradana
|
7
|
8
|
8
|
8
|
8
|
7
|
8
|
8
|
|
|
|
|
|
|
1
|
a
|
e/o
|
a
|
a
|
u
|
a
|
|
|
|
5.
|
Dhandhanggula
|
10
|
10
|
10
|
8
|
7
|
9
|
7
|
1
|
8
|
12
|
7
|
|
|
|
i
|
a
|
e
|
u
|
i
|
a
|
a
|
a
|
i
|
a
|
6.
|
Pangkur
|
7
|
8
|
11
|
8
|
7
|
12
|
8
|
8
|
|
|
|
|
|
|
a
|
i
|
u
|
a
|
u
|
a
|
i
|
|
|
|
7.
|
Durma
|
7
|
12
|
7
|
6
|
7
|
8
|
5
|
7
|
|
|
|
|
|
|
a
|
i
|
a
|
a
|
i
|
a
|
i
|
|
|
|
8.
|
Pocung
|
4
|
12
|
6
|
6
|
12
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u
|
a
|
i
|
a
|
|
|
|
|
|
|
9.
|
Gambuh
|
5
|
7
|
10
|
12
|
8
|
8
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u
|
u
|
i
|
i
|
o
|
|
|
|
|
|
10.
|
Megatruh
|
5
|
12
|
8
|
8
|
8
|
8
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u
|
i
|
u
|
i
|
o
|
|
|
|
|
|
11.
|
Maskumambang
|
4
|
12
|
6
|
8
|
8
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i
|
a
|
i
|
a
|
|
|
|
|
|
|
E. Sandi Asma
Sandi Asma adalah nama yang dirahasiakan. Pada
jaman dahulu orang Jawa membuat suatu karya jarang yang mencantumkan namanya.
Apabila ada yang mencantumkannya tidak ditulis secara jelas tetapi tersamar
atau secara rahasia. Contoh karya sastra serat “Sabdajati”, pada bait pertama,
pupuh Megatruh:
“Haywa pegat ngudiya ronging budyayu
margane suka basuki
dimen luwar kang kinayun
kalising panggawe sisip
ingkang taberi prihatos.
Gatra pertama terdapat suku
kata rong, gatra kedua ada ga, gatra ketiga
terdapat war, gatra keempat si, gatra kelima
terdapat suku kata ta. Jadi secara keseluruhan berbunyi
Ronggawarsita, inilah yang dimaksud dengan sandi asma..
Jenise tembang ing bebrayan Jawa ana
4, yoiku:
i.
Tembang Gedhe utawi tembang Kawi.
ii.
Tembang Tengahan utawi tembang
Dhagelan.
iii.
Tembang Cilik utawa tembang Macapat,
lan
iv.
Tembang Dolanan
Sasmita lan Wewatekane Tembang
Macapat
No.
|
Arane
Tembang
|
Sasmitane
|
Watake
|
1
|
Pucung
|
Pucung, kaluwak, wanda ‘cung’
|
Watake sakepenake lan kurang
greget, lumrahe kanggo nelakake geguyonan lan pitutur
|
2
|
Maskumambang
|
Maskumambang, kampul, maskentir,
kambang, kentir
|
Watake susah utawa sedhih lan
melas asih, mula cocog kanggo nelakake rasa kasedhihan kang ngenesake.
|
3
|
Megatruh
|
Dudukwuluh, truh, megatruh, pegat,
duduk, wuluh, luh.
|
Watake sedhid lan kentekan
pangarep-arep, mula lumrahe kanggo nelakake crita kang nggrantesake ati.
|
4
|
Gambuh
|
Gambuh, buh, jumbuh, tambuh
|
Watake grapyak, sumanak, mula
cocog kanggo nyritakake pitutur.
|
5
|
Mijil
|
Mijil, pamijil, wijil, wiyos,
raras, medal, sulastri
|
Watake tinarbuka, mula pantes
kanggo nelakake pitutur, nasehat, lan uga crita katresnan utawa asmara.
|
6
|
Kinanthi
|
Kinanthi, kanthi, gandheng,
kanthil
|
Watake seneng, tresna asih,
mituturo, nuladani, mula lumrahe kanggo menehi pitutur lan crita kang
nelakake rasa tresna asih.
|
7
|
Asmaradana
|
Asmaradana, asmara, brangta,
kingkin, yungyun
|
Watake tresna asih lan sedhih,
mula pantes kanggo nelakake rasa brangta, kayungyun, tresna asih, lan crita
katresnan liyane.
|
8
|
Dhurma
|
Durma, dur, undur, sirna, galak
|
Watake galak, sereng, lan ngemu
kanepson, mula cocog kanggo nyritakake wong kang nesu lan kahanan paprangan
|
9
|
Pangkur
|
Pangkur, wuntat, pungkur, ungkur,
yudakenaka, ungkur
|
Watake sereng, antepan ati, lan
gagah, mula lumrah kanggo nyritakake rasa kagol, mangkelake, pitutur kang
disebabake rasa mangkel, lan uga kahanan paprangan
|
10
|
Sinom
|
Sinom, taruna, anom, weni, nom,
srinata, pamase, logondhang, rema, pangrawit, mudha
|
Watake sabar, grapyak, lan
sumanak, mula lumrahe kanggo nelakake crita kang ngemu piwulang lan pitutur
|
11
|
Dhandhanggula
|
Sarkara, hartati, dhandhang, madu,
manis, sari, bremana, guladrawa, gagak, kaga, tresna
|
Watake luwes, kewes, lan ndudut
ati, mula pantes kanggo nelakake crita apa bae, ing ngendi bae, lan kahanan
apa bae.
|
Soal Tembang Macapat
1. Sarkara, hartati iku sasmitane
tembang...
A. Asmaradana.
B. Dhandhanggula.
C. Kinanthi.
D. Megatruh.
2. Tembang kang watake sedih lan kentekan pangarep-arep yaiku tembang...
A. Gambuh.
B. Pangkur.
C. Megatruh.
D. Maskumambang.
3. Cacahe gatra saben sak pada diarani...
A. Guru gatra.
B. Guru lagu.
C. Guru wilangan.
D. Saka guru.
4. Gunane aksara swara yaiku kanggo...
A. Nulis asma.
B. Pakurmatan.
C. Nulis tembung manca kang kacethakake.
D. Kabeh jawaban salah.
5. Tembang macapat iku ugo diarani...
A. Tembang gedhe.
B. Tembang kawi.
C. Tembang dhagelan.
D. Tembang cilik.
6. Srinata, logondhang iku sasmitane tembang...
A. Kinanthi.
B. Asmaradana.
C. Gambuh.
D. Sinom.
7. Aksara murda kanggo nulis...
A. Tembung manca.
B. Jeneng manca.
C. Jeneng kanggo pakurmatan.
D. Kabeh jawaban salah.
8. Guru gatrane tembang sinom ana...
A. 8.
B. 9.
C. 7.
D. 10.
9. Seni gandrung nganti saiki ora ninggalake...
A. Tembang macapat.
B. Kendhang kempul.
C. Tembang sabrangan.
D. Waranggana.
10. Puisi Jawa gagrag anyar diarani...
A. Tembang.
B. Wangsalan.
C. Geguritan.
D. Kidung.
A. Asmaradana.
B. Dhandhanggula.
C. Kinanthi.
D. Megatruh.
2. Tembang kang watake sedih lan kentekan pangarep-arep yaiku tembang...
A. Gambuh.
B. Pangkur.
C. Megatruh.
D. Maskumambang.
3. Cacahe gatra saben sak pada diarani...
A. Guru gatra.
B. Guru lagu.
C. Guru wilangan.
D. Saka guru.
4. Gunane aksara swara yaiku kanggo...
A. Nulis asma.
B. Pakurmatan.
C. Nulis tembung manca kang kacethakake.
D. Kabeh jawaban salah.
5. Tembang macapat iku ugo diarani...
A. Tembang gedhe.
B. Tembang kawi.
C. Tembang dhagelan.
D. Tembang cilik.
6. Srinata, logondhang iku sasmitane tembang...
A. Kinanthi.
B. Asmaradana.
C. Gambuh.
D. Sinom.
7. Aksara murda kanggo nulis...
A. Tembung manca.
B. Jeneng manca.
C. Jeneng kanggo pakurmatan.
D. Kabeh jawaban salah.
8. Guru gatrane tembang sinom ana...
A. 8.
B. 9.
C. 7.
D. 10.
9. Seni gandrung nganti saiki ora ninggalake...
A. Tembang macapat.
B. Kendhang kempul.
C. Tembang sabrangan.
D. Waranggana.
10. Puisi Jawa gagrag anyar diarani...
A. Tembang.
B. Wangsalan.
C. Geguritan.
D. Kidung.
makasi,..sangat bermanfaat,
BalasHapusLANJUTKAN